- Πολυδεύκης, Ιούλιος
- Λεξικογράφος του 2ου αι., που καταγόταν από την πόλη Ναύκρατη της Αιγύπτου. Σπούδασε στην Αθήνα κοντά στο ρήτορα Αδριανό, μαθητή του Ηρώδη του Αττικού. Όταν τελείωσε την εκπαίδευση του, άσκησε το επάγγελμα του σοφιστή και του δάσκαλου της ρητορικής. Επί Μάρκου Αυρηλίου ήρθε στη Ρώμη, όπου καταγοήτευσε τον αυτοκράτορα Κόμμοδο. Ο Π., με την εύνοια του Κόμμοδου, πήρε την έδρα της ρητορικής στην Αθήνα, όπου δίδαξε μέχρι το τέλος της ζωής του (178). Ως δάσκαλος της ρητορικής, ο Π. εκφωνούσε δυο λόγους την ημέρα, τον έναν καθιστός σε θρόνο και τον άλλον όρθιος. Πέθανε σε ηλικία 58 ετών, αφήνοντας έναν ανήλικο γιο. Έγινε γνωστός από το περίφημο λεξικό του το οποίο επιγράφεται Ονομαστικόν, και αποτελείται από 17 βιβλία. Στο λεξικό αυτό, ο Π. καταχώρησε λέξεις που ήταν σε χρήση στην αττική διάλεκτο και τις ταξινόμησε, όχι αλφαβητικά, αλλά με δικό του σύστημα. Σε κάθε βιβλίο πρότασσε μια επιστολή στον αυτοκράτορα Κόμμοδο. Η πολύτιμη εργασία του Π. δεν διασώθηκε όπως είχε γραφεί απ’ αυτόν. Σώθηκε μόνο μια επιτομή, που γράφτηκε πριν από τον 9o αι. Αντίγραφο της επιτομής αυτής είχε ο Βυζαντινός λόγιος Αρέθας. Για να γράψει το έργο αυτό ο Π., στηρίχτηκε σε λεξικογραφικές συγγραφές προγενέστερων του λογίων, όπως τοΟνομαστικότου Γοργία, τοΣκευογραφικότου Ερατοσθένη και τις λεξικογραφικές συγγραφές του Αριστοφάνη του Βυζάντιου. Στο όγδοο βιβλίο του, που περιέχει «ονόματα δικαστικά και πολιτικά», είχε υπόψη του τηνΑθηναίων πολιτείατου Αριστοτέλη. Εναντίον του λεξικογραφικού έργου του Π. άσκησε έντονη πολεμική ο αττικιστής Φρύνιχος, ο οποίος κατέκρινε τον Π. ότι στο έργο του δεν καταχώρησε γνήσια αττικά λεκτικά στοιχεία. Στην κατηγορία αυτή απάντησε ο Π. στο 10o βιβλίο τουΟνομαστικούτου, παραθέτοντας μάλιστα και κείμενα από τους αρχαίους συγγραφείς. Το έργο του αποτελούσε πολύτιμη πηγή αρχαιομάθειας, γι’ αυτό και διαβαζόταν εντατικά κατά τον Μεσαίωνα. Η πρώτη έντυπη έκδοση του λεξικού του έγινε από τον Άλυτους, στη Βενετία (1502). Στον Π. εξάλλου, αποδίδεται η συγγραφή και άλλων αξιόλογων συγγραμμάτων.
Dictionary of Greek. 2013.